دوست یا دشمن؟ | چاقوی دو لب شورشیان مسلح سوریه برای اسرائیل

تبیین:

در کمتر از دو هفته، دولت بشار اسد تحت فشار مخالفان و شورشیان مسلح وابسته به ترکیه به کار خود در دمشق پایان داد و کشتی سوریه را کشتی بانی دگر آمده است، کشتی‌‎بانانی که از همه از یک نوع نیستند، بلکه ما شاهد قدرت گیری ائتلافی رنگارنگ و بسیار متنوع از مخالفان در دمشق هستیم.

اگرچه نام «هیات تحریرالشام»، به عنوان گروه بزرگ مخالفان در ساقط کردن دولت بشار اسد بیش از دیگر به گوش می‌رسد، اما این گروه ترکیبی بسیار بزرگ از بیش از 80 گروه تکفیری و ایدئولوژیک است که همگی نگاه یکسانی به تحولات سوریه پس از بشاراسد نخواهند داشت. صرف نظر از سهم خواهی‌های پس از سقوط بشار اسد، اکنون این سوال مطرح است که تحولات پس از سقوط بشاراسد در سوریه تا چه اندازه تهدید و یا فرصت برای صهیونیست‌ها خواهد بود؟

در سوریه چه کسانی سهم خواهی خواهند داشت؟

پیش از آن که به منافع و یا تهدیدات وضعیت جدید سوریه پس از اسد برای اسرائیل بپردازیم، بهتر است به ترکیب مخالفان پیروز در سوریه نگاهی داشته باشیم. به طور کلی گروه‌های مدعی قدرت در سوریه پس از سقوط بشاراسد شامل سه دسته کلی خواهند بود:

گروه‌های تکفیری مسلح: تردیدی نیست که گروه‌های تکفیری مسلح بزرگترین بلوک مدعی قدرت در سوریه پس از بشاراسد خواهد بود. هیئت تحریرالشام بزرگترین چهره متحد از گروه‌ های تکفیری مسلح را نمایش داده است و رهبر این گروه با نام «ابومحمدجولانی» در یک هفته گذشته رهبری گروه‌های مخالف پیشرو به سمت دمشق را برعهده داشته است. جولانی همچنین در زمان سقوط اسد، پیشروی به سمت دمشق و آغاز به کار گروه‌های شورشی در دمشق را در بیانیه‌ها و ویدئوهای خود اعلام کرد و به نوعی رهبری جریان مخالف حاکم در سوریه را در دست دارد. بلند کردن پرچم ترکیه توسط گروه‌های تکفیری تحریرالشام در قلعه حلب در هفته گذشته نشان داد که تکفیری ها به حمایت دولت اردوغان تکیه زیادی دارند.

گروه‌های سکولار مسلح: عمده گروه‌های سکولار مسلح شامل نظامیان و اعضای سابق ارتش سوریه هستند که از سال 2011 با جدایی از ارتش رسمی بشار اسد، تاسیس ارتش آزاد سوریه را اعلام کردند. این گروه نزدیکی بسیار زیادی به ترکیه  دارند و تجهیزات نظامی شان به طور مستقیم از مرز ترکیه وارد سوریه می شوند. به نظر می‌رسد سکولارهای ارتش آزاد در جریان پیشروی به سمت دمشق برای سقوط بشاراسد با دیگر مخالفان تحریرالشام متحد شده بودند، اما مشخص نیست که این هم پیمانی پس از سقوط اسد ادامه خواهد یافت یا خیر؟

گروه های کردی مسلح: گروه‌های کردی سومین گروه مخالفان سوریه هستند که با وجود برخی اتحادهای مقطعی با دولت بشار اسد، اما همواره مرز خود را در زمره گروه‌های مخالف ترسیم کرده‌اند. مظلوم عبدی، فرمانده نیروهای دموکراتیک سوریه که کردها رهبری آن را برعهده دارند، در اولین ساعات روز یکشنبه در بیانیه ای از سقوط حکومت بشار اسد استقبال کرد.

شورشیان مسلح و اسرائیل

با توجه به قدرت گیری گروه‌ شورشی مسلح و مخالف که به طور عمده از میان گروه‌های تکفیری به نظر می‌رسند، احتمالا رژیم صهیونیستی نوع واکنش‌ها و کنش‌های خود در برابر سوریه را با توجه به قدرت گیری مخالفان تکفیری (نه سکولار) تنظیم خواهد کرد.

ارتش اسرائیل هم روز شنبه بلافاصله پس از اعلام سقوط دولت بشاراسد، در اولین واکنش نیروهای نظامی خود را وارد بخش‌های سوریه‌ای بلندی های جولان کرد و مناطقی نزدیک مرز جولان را به بهانه ایجاد منطقه حائل اشغال کرد. این اقدام اسرائیل به این معنی است که پیامدهای احتمالی آنچه در سوریه اتفاق می افتد، روی صهیونیست‌ها تاثیرگذار خواهد بود.

درک تاریخچه و زمینه ارتباط میان بخشی از گروه‌های شورشی مسلح تکفیری با اسرائیل نیز چندان پچیده نیست. جورزالیم پست در تازه ترین گزارش خود درباره رابطه اسرائیل و تفکیری‌های سوریه به این موضوع اذعان کرده است که در جنگ داخلی سوریه در سال 2011، شورشیان تکفیری سوری بخشی از مرز با اسرائیل را در درعا به کنترل خود درآوردند و این امر در سال 2015 منجر به آن شد که تعدادی از مجروحان سوری برای مداو به اسرائیل انتقال داده شوند. گروه‌های شورشی تکفیری که مناطق اطراف درعا را کنترل می‌کردند با اردن ارتباط داشتند و از حمایت غرب برخوردار بودند. این بدان معناست که آنها معمولاً نسبت به هیئت تحریر الشام در ادلب روابط بهتری با غرب دارند.

در طول جنگ اخیر در سوریه و پیشروی گروه‌های مخالف مسلح به سمت دمشق، برخی تصاویر منتشر شد که لگدمال کردن پرچم فلسطین توسط گروه‌های مسلح تکفیری را نشان می‌داد. این تصاویر برای صهیونیست‌ها بسیار معناردار و مهم است، زیرا نشان می‌دهد که گروهی از شورشیان تکفیری احتمالا اجازه استقرار گروه‌های مسلح نزدیک به ایران و حزب الله لبنان را در مرز جولان نخواهند داد و این همان هدف مطلوب اسرائیل خواهد بود.

در عین حال باید توجه داشت که گروه‌های مخالف مسلح همه یکدست نیستند و ممکن است در میان گروه‌های شورشی مسلح برخی گروه‌ها ادعای مبارزه با اسرائیل را مطرح کنند.

براین اساس می توان نتیجه گرفت که قدرت گیری گروه‌های شورشی مسلح برای اسرائیل مانند یک چاقوی دو لب خواهد بود، چاقویی که یک لب آن ضداسرائیل و طرف دیگر آن ممکن است تامین کننده اهداف صهیونیست‌ها در مرز سوریه باشند.